نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ایران

2 استاد، گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 استادیار گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

4 دانشیار گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

انقلاب صنعتی چهارم شرایط جوامع، سازمان‏ها و نهادهایی مانند دانشگاه را با تحولات بنیادینی روبرو نموده است و برای دانشگاه‏ها ضرورت دارد با رویکرد ناشی از مبانی نظری آن آینده‏نگری نمایند. بر این اساس، هدف از این پژوهش، شناسایی و تحلیل ساختاری پیشران‏های مؤثر بر آینده‏ نظام آموزش دانشگاهی ایران در فضای انقلاب صنعتی چهارم است. پژوهش ازنظر هدف، توسعه‏ای-کاربردی و ازلحاظ ماهیت، توصیفی-اکتشافی است که از مدل‏ آمیخته (کیفی-کمی) برای جمع‏آوری داده‏ها استفاده گردید. پس از طی مراحل انتخاب جامعه و نمونه آماری تعداد 59 سند علمی و 8 نفر خبره به‌عنوان نمونه تحقیق انتخاب شد. در تجزیه‌وتحلیل داده‏ها، برای شناسایی پیشران‏ها از ابزار داده‏کاوی و برای تحلیل ساختاری پیشران‏های شناسایی‌شده از تکنیک دلفی و نرم‏افزار میک‏مک استفاده گردید. در مرحله اول یافته‏ها، تعداد 9 پیشران شناسایی گردید و در مرحله دوم نیز، نتایج تحلیل ساختاری نشان از 2 پیشران تأثیرگذار، 3 پیشران دووجهی، 3 پیشران وابسته و 1 پیشران قابل‌حذف داد. نتایج پژوهش نشان داد، متغیرهای «آموزش و یادگیری شخصی‌سازی‌شده»، «کلان‏داده»، «رویکرد آموزشی موک‏» و «ادغام دانش و مهارت» به‌عنوان عوامل کلیدی و شکل‏دهنده به آینده نظام آموزش دانشگاهی ایران هستند. انتظار می‏رود نتایج این پژوهش در ارائه تفسیری ساختارمند و سیستمی از متغیرهای اصلی اثرگذار بر آینده نظام آموزش دانشگاهی ایران و روابط بین آن‏ها گام اثربخشی باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

بیگی‏ریزی، م.، شاه‏طالبی، ب.، و یارمحمدیان، م. (1397). تعالی‏گرایی، پیشران بودن و ارزش‏آفرینی؛ صلاحیت‏های محوری مدیران در دانشگاه‏های آزاد اسلامی آینده (یک مطالعه کیفی). پژوهش در نظام‏های آموزشی، 12، (ویژه‏نامه)،287-313. http://www.jiera.ir/article_65001.html?lang=en
حاتمی، ج. (1395). چالش آموزش علوم انسانی در دانشگاه‏های ایران: یک مطالعه کیفی. پژوهش در نظام‏های آموزشی، 10 (32)، 234-273. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23831324.1395.10.32.11.8
خدامی، م.، معینی، ح.، شراهی، ا.، و جهرمی، ف. (1401). طراحی سناریوهای آینده آموزش عالی ایران. آموزش عالی ایران، 14(1)، 114-130. http://dorl.net/dor/20.1001.1.20088000.1401.14.1.6.7
رشیدی، ز.، و رشیدی، ح. (1401). مدلی برای رتبه‏بندی گروه‏های آموزشی در دانشگاه‏های ایران. پژوهش در نظام‏های آموزشی، 16(57)، 5-20. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23831324.1401.16.57.1.0
ریفکین، ج. (2014). هزینه نهایی صفر؛ طلوع اینترنت اشیا و همدارهای مشارکتی، افول سرمایه‏داری، ترجمه‏ سعید زرگریان (1399). انتشارات نشر آموخته.
درتاج، ف.، زارعی زوارکی، ا.، علی آبادی، خ.، فرج اللهی، م.، و دلاور، ع. (1395). تأثیر آموزش از راه دور مبتنی بر موک بر عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور. پژوهش در نظام‏های آموزشی، 10(35)، 1-20. https://dorl.net/do/20.1001.1.23831324.1395.10.35.1.
شامی زنجانی، م.، اسدی، محسنه.، و نبیی، ف. (1401). دانشگاه دیجیتال: چارچوبی کاربردی برای تحول دانشگاه‏ها در عصر دیجیتال. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ضرغام بروجنی، ح.، و فرخیان، ف. (1400). کلان‏داده‏ها و گذار پارادایمی در پژوهش‏های اجتماعی. مطالعات میان‏رشته‏ای در علوم انسانی، 14 (1)، 1-33. doi.org/10.22035/isih.2022.4588.4541
قاسمی، ح.، و گروه مؤلفین. (1400). مرجع پژوهش، تهران: انتشارات اندیشه آرا، چاپ دوم.
محمدپور، س.، سالارزهی، ح.، کمالیان، ا.، یعقوبی، ن.، و مهدی، م. (1400). شناسایی و تحلیل پیشران‏های راهبردی دانشگاه کارآفرین با بهره‏گیری از رویکرد تحلیل تأثیرات متقابل. آموزش مهندسی ایران، 23 (89)، 133-156. https://dorl.net/dor/20.1001.1.16072316.1400.23.89.7.7
مهرعلیزاده، ی. (1401). بررسی مهارت‏های بازار کار و آموزش فنی و حرفه‏ای در عصر انقلاب صنعتی چهارم: با تحلیلی بر نظام‏ آموزش فنی و حرفه‏ای ایران. مهارت‏آموزی، 11 (41)، 140-164. https://sid.ir/paper/1017707/fa
معتمدی، ا.، یمنی دوزی سرخابی، م.، خورسندی طاسکوه، ع.، و عارفی، م. (1398). طراحی الگوی اصلاح ساختار رویکرد میان‏رشته‏ای در حوزه علوم پایه در دانشگاه‏ها با تأکید بر پایداری توسعه ملی: یک مطالعه داده بنیاد. مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 10(19)، 41-64. https://dorl.net/dor/20.1001.1.25382241.1398.10.19.3.1
نبی‏پور، ا. (1397). دانشگاه‏های نسل سوم در انقلاب صنعتی چهارم. بوشهر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی.
Creswell, J.W. (2008). Research Design: Quantitative, Qualitative, and Mixed Methods. London: Sage Publication.
Downes, S. (2014). The MOOC of one, Stephen’s Web, [Accessed 10th March 2014].
Dishon, G. (2017). New Data, old Tensions: Big Data, Personalized Learning, and The Challenges of Progressive Education. Theory and Research in Education, 15(3), 272-289, doi.org/10.1177/1477878517735233
Eleyyan, S. (2021). The future of education according to the fourth industrial revolution. Journal Educational Technology & Online Learning, 4(1), 23-30. http://doi.org/10.31681/ jetol.737193
Grand-Clement, S. (2017). Digital Learning: Education and Skills in the Digital Age: (Accessed 13 May 2018 at https://www.rand.org/pubs/ cone proceedings/CF369.html).
Grinshkun, V., & Osipovskaya, E. (2020). Teaching in the Fourth Industrial Revolution: Transition to Education 4.0. Proceedings of the 4th International Conference on Information of Education and E-learning Methodology: Digital Technologies in Education (IEELM-DTE 2020), Krasnoyarsk, Russia, October 6-9.
Holon, I. Q. (2021). Global learning landscape: mapping the future of education. Available at: https://www.globallearninglandscape.org
Hsu. C. H. & Sandford, B. A. (2008). The Delphi technique: making sense of consensus. Available from: http://pareonline.net/pdf/v12n10.pdf.
Kim, J. R. (2017). Look inside the Republic of Korea’s classrooms of the future. Retrieved from http://news.itu.int/education-4th-industrial-revolution-look-inside-republic-koreas-classroomsfuture/
Mamadou, G., & Ernesto, E. (2020). University 4.0: The Industry 4.0 paradigm applied to Education. IX Congress Nacional de Technologies in Education, https://hal-univ-pau.archives-ouvertes.fr/hal-02957371
Miller, H. J. (2010). The Data avalanche is here. Shouldn’t we be digging?  Regional Science, 50 (1), 181-201. https://doi.org/10.1111/j.1467-9787.2009.00641.x
Motta Reis, J. S., Costa, A. C., Espuny, M., & Batista, W. J. (2020). Education 4.0: Gaps Research between School Formation and Technological Development. Springer Nature Switzerland, 17th International Conference on Information Technology–New Generations, Advances in Intelligent Systems and Computing 1134, https://doi.org/10.1007/978-3-030-43020-7_55
OECD. (2019). the future of education and skills education 2030. www.oecd.org/education/2030-project
Reaves, J. (2019). 21st Century Skills and the Fourth Industrial Revolution: A critical Future Role for Online Education. International Journal on Innovations in Online Education, 3(1), 1-21. DOI: 10.1615/IntJInnovOnlineEdu.2019029705
Rifkin, J. (2014). The Third Industrial Revolution, translated by Masoud Elhami (2018). Publications of Toss.
Shahroom, A. A., & Hussin, N. (2018). Industrial Revolution 4.0 and Education. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 8(9), 314–319. DOI: 10.6007/IJARBSS/v8-i9/4593
Samani, M. (2018). Vocational Education in the Era of Industry 4.0: An Indonesian Case. Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), V 201. International Conference on Indonesian Technical Vocational Education and Association.
Savic, M. (2020). the down of the academic revolution: an individual contribution to shaping the future of universities”. world futures review, 12 (4), 385-395.
Schwab, K. (2016). The fourth industrial Revolution. Retrieved March 3, 2017 from https://www.weforum.org/about/the-fourth-industrial-revolution-by-klaus- Schwab.
Unesco. (2017). Training Tools for Curriculum Development, IBE/2017/OP/CD/04 Training Tools for Curriculum Development: Personalized Learning © Cover Photo: UNESCO/Paul Highnam.
Yang, C. (2019). The Fourth Industrial Revolution, Aging Workers, Older Learners, and Lifelong Learning. Adult Education Research Conference. Conference Proceeding. Buffalo, New York. Retrieved from https://newprairiepress.org/aerc/2019/papers/35/